Veiledere, Administratorer
9 136
redigeringer
ingen redigeringsforklaring
(Enda litt språkvask (gjenstridige flekkar)) |
Ingen redigeringsforklaring |
||
| Linje 1: | Linje 1: | ||
:Se også: [[Hjelp:Hvordan skrive biografier?]] | :Se også: [[Hjelp:Hvordan skrive biografier?]] | ||
<onlyinclude>{{thumb høyre|Kristen O Dagsgard.JPG|Kristen O. Dagsgard, fødd i [[Skjåk]] 1864. Han utvandra til USA i 1884 og arbeidde som kokk der. Hans biografi – som ikkje er skriven - kunne gjere sitt til å kaste lys over mange og vidsveimde historiske fenomen og prosessar. | <onlyinclude>{{thumb høyre|Kristen O Dagsgard.JPG|Kristen O. Dagsgard, fødd i [[Skjåk]] 1864. Han utvandra til USA i 1884 og arbeidde som kokk der. Hans biografi – som ikkje er skriven - kunne gjere sitt til å kaste lys over mange og vidsveimde historiske fenomen og prosessar. Det er verdshistoriske, lokalhistoriske, psykohistoriske, kjønnshistoriske og mange andre historiske forklaringar på at Kristen kunne la seg avbilde i dette yrket på det tidspunktet på den staden?}} | ||
'''[[Metode:Biografi|Biografi]]''' kjem av gresk ''bios'' = liv og ''graphikos'' = skriving, teikning, og tyder altså heilt bokstaveleg «livsskildring», framstilling av ei livshistorie. Biografi er både ein ''litterær sjanger'' (med talrike undersjangrar) og ein ''fagdisiplin'' innan fleire vitskapsfelt som historie, kunst- og litteraturhistorie, psykologi o.a. Ein viktig variant er sjølvbiografien, der biografen sjølv både er emne for og hovudkjelde til framstillinga. To eller fleire (ofte mange) personar kan få sine liv framstilte i ymse former for kollektive biografiar (gruppebiografiar, samlebiografiar m.m.). Utanom det dokumentariske og vitskaplege har biografien hatt ulike føremål og funksjonar gjennom tidene: religiøse, moralske, oppsedande, nasjonsbyggande, politiske, underhaldningsmessige osv.</onlyinclude> | '''[[Metode:Biografi|Biografi]]''' kjem av gresk ''bios'' = liv og ''graphikos'' = skriving, teikning, og tyder altså heilt bokstaveleg «livsskildring», framstilling av ei livshistorie. Biografi er både ein ''litterær sjanger'' (med talrike undersjangrar) og ein ''fagdisiplin'' innan fleire vitskapsfelt som historie, kunst- og litteraturhistorie, psykologi o.a. Ein viktig variant er sjølvbiografien, der biografen sjølv både er emne for og hovudkjelde til framstillinga. To eller fleire (ofte mange) personar kan få sine liv framstilte i ymse former for kollektive biografiar (gruppebiografiar, samlebiografiar m.m.). Utanom det dokumentariske og vitskaplege har biografien hatt ulike føremål og funksjonar gjennom tidene: religiøse, moralske, oppsedande, nasjonsbyggande, politiske, underhaldningsmessige osv.</onlyinclude> | ||
| Linje 62: | Linje 62: | ||
Nemninga samlebiografi reserverer vi for verk der fleire (mange) biografiar/sjølvbiografiar er samla i eitt og same verk, men der artiklane om dei einskilde personane er innbyrdes uavhengige av kvarandre. Dei står på eigne bein, bortsett frå at dei som oftast er skrivne etter ein gjeven felles mal. Dei som blir omtala har heller ikkje nødvendigvis noko med kvarandre å gjere, anna enn at dei deler berømmelse, yrke eller noko anna som måtte vere påskotet til å samle nettopp desse personane i eitt og same verk. Biografiane i slike samleverk er typisk alfabetisk ordna. ''[[Norsk biografisk leksikon]]'' er eit slåande døme. Serien ''[[Studentene fra (årstal)]]'' er samlebiografiar (i stor mon innsende sjølvbiografiar) over personar med [[examen artium]]. Dei mange yrkesrelaterte samleverka likeså: ''[[Norske skulefolk]]'', [[Olai Ovenstad]]s offisersbiografiar og liknande. Andre samlebiografiar er slike som ''[[Nordmenn i fangenskap 1940-1945]]'', ''[[Våre falne 1939-1945]]'' osv. | Nemninga samlebiografi reserverer vi for verk der fleire (mange) biografiar/sjølvbiografiar er samla i eitt og same verk, men der artiklane om dei einskilde personane er innbyrdes uavhengige av kvarandre. Dei står på eigne bein, bortsett frå at dei som oftast er skrivne etter ein gjeven felles mal. Dei som blir omtala har heller ikkje nødvendigvis noko med kvarandre å gjere, anna enn at dei deler berømmelse, yrke eller noko anna som måtte vere påskotet til å samle nettopp desse personane i eitt og same verk. Biografiane i slike samleverk er typisk alfabetisk ordna. ''[[Norsk biografisk leksikon]]'' er eit slåande døme. Serien ''[[Studentene fra (årstal)]]'' er samlebiografiar (i stor mon innsende sjølvbiografiar) over personar med [[examen artium]]. Dei mange yrkesrelaterte samleverka likeså: ''[[Norske skulefolk]]'', [[Olai Ovenstad]]s offisersbiografiar og liknande. Andre samlebiografiar er slike som ''[[Nordmenn i fangenskap 1940-1945]]'', ''[[Våre falne 1939-1945]]'' osv. | ||
==== Massebiografi («gard | ==== Massebiografi («gard og slekt») ==== | ||
Vi definerer massebiografi slik: Livsløpsskildringar for eit større tal menneske skrivne med det føremålet å framstille ein historisk heilskap som er noko anna og meir enn summen av dei enkeltbiografiane som er tekne med. | Vi definerer massebiografi slik: Livsløpsskildringar for eit større tal menneske skrivne med det føremålet å framstille ein historisk heilskap som er noko anna og meir enn summen av dei enkeltbiografiane som er tekne med. | ||
Ei slektshistorie skal framstille den biologisk- og konvensjonsbestemte «slekta» som såvoren, ikkje berre portrettere færre eller fleire av dei som er knytta til denne. [[Metode:Gards- og slektshistorie|Gards- og slektshistorie]] er eit ganske reindyrka døme på kva som meinest med massebiografi her. Slike verk skal danne ein heilskap som i likskap med slektshistoria har biologiske slektskapsforhold som ei ramme (sentrert om foreldre-born), men som til forskjell frå slektshistoria er geografisk avgrensa, knytta til bustad (heim), grend og bygd, og for den saks skuld også tettstader og jamvel bydelar/byar. | Ei slektshistorie skal framstille den biologisk- og konvensjonsbestemte «slekta» som såvoren, ikkje berre portrettere færre eller fleire av dei som er knytta til denne. [[Metode:Gards- og slektshistorie|Gards- og slektshistorie]] er eit ganske reindyrka døme på kva som meinest med massebiografi her. Slike verk skal danne ein heilskap som i likskap med slektshistoria har biologiske slektskapsforhold som ei ramme (sentrert om foreldre-born), men som til forskjell frå slektshistoria er geografisk avgrensa, knytta til bustad (heim), grend og bygd, og for den saks skuld også tettstader og jamvel bydelar/byar. | ||