Veiledere, Administratorer, Skribenter
4 496
redigeringer
→Ein bra gard: ny seksjon: Mjølver frå minst til størst
(→Kjelder og litteratur: notar) |
(→Ein bra gard: ny seksjon: Mjølver frå minst til størst) |
||
| Linje 29: | Linje 29: | ||
==Ein bra gard== | ==Ein bra gard== | ||
<onlyinclude>På den fyrste skattelista etter øydetida (1596) er det to brukarar i ''Mieluer'', ''Las'' og ''Anders'', som kvar betalte 18 merker smør og eit halvt pund ost til presten. I skattelistene frå 1596, 1600 og 1603 er det nemnt to brukarar. Den neste bevarte skattelista frå 1611 har tre brukarar. | <onlyinclude>På den fyrste skattelista etter øydetida (1596) er det to brukarar i ''Mieluer'', ''Las'' og ''Anders'', som kvar betalte 18 merker smør og eit halvt pund ost til presten. I skattelistene frå 1596, 1600 og 1603 er det nemnt to brukarar.<ref>[http://www.historielaget.jostedal.no/?page_id=117 Presteskatten 1596], [http://www.historielaget.jostedal.no/?page_id=2076 Jordeboka 1600] og [http://www.historielaget.jostedal.no/?page_id=2095 Pengeskatten 1603] (Jostedal historielag)</ref> Den neste bevarte skattelista frå 1611 har tre brukarar.<ref>[http://www.historielaget.jostedal.no/?page_id=2106 Jordeboka 1611] (Jostedal historielag)</ref> | ||
Listene over leidangsskatten frå 1617 til 1640-åra nemner fire brukarar i Mjølver mange år, og listene over pengeskatten på same tida fortel at det mange år var tre bønder og ein øydegardsmann/husmann. Men berre tre bruk i Mjølver betalte leiglendingsskatt frå jostedalsbøndene byrja med det i 1627/28, og matriklane frå 1647, 1666 og 1723 (utkast) hadde tre bruk.</onlyinclude> | Listene over leidangsskatten frå 1617 til 1640-åra nemner fire brukarar i Mjølver mange år, og listene over pengeskatten på same tida fortel at det mange år var tre bønder og ein øydegardsmann/husmann. Men berre tre bruk i Mjølver betalte leiglendingsskatt frå jostedalsbøndene byrja med det i 1627/28, og matriklane frå 1647, 1666 og 1723 (utkast) hadde tre bruk.</onlyinclude> | ||
| Linje 38: | Linje 38: | ||
Listene over leidangsskatten frå 1611 og nokre tiår framover fortel at bruka i Mjølver stod for 14-15 % av det samla skyldtalet for Jostedalen, men Mjølver tapte gradvis terreng i høve til resten av dalen. I 1647-matrikkelen stod Mjølver-bruka for kring 10 % av det samla skyldtalet, i 1666-matrikkelen kring 7 %, og i matrikkelutkastet frå 1723 kring 6 %. Etter øydeleggingane til Nigardsbreen var Mjølver etter 1742 nede i berre 3 % av det samla skyldtalet for Jostedalen. I 1838-matrikkelen var dette auka til drygt 5 %.<ref>Tala er basert på ein upublisert gjennomgang av skattelistene, gjort av [[Bruker:Oddloho|Oddmund L. Hoel]]</ref> | Listene over leidangsskatten frå 1611 og nokre tiår framover fortel at bruka i Mjølver stod for 14-15 % av det samla skyldtalet for Jostedalen, men Mjølver tapte gradvis terreng i høve til resten av dalen. I 1647-matrikkelen stod Mjølver-bruka for kring 10 % av det samla skyldtalet, i 1666-matrikkelen kring 7 %, og i matrikkelutkastet frå 1723 kring 6 %. Etter øydeleggingane til Nigardsbreen var Mjølver etter 1742 nede i berre 3 % av det samla skyldtalet for Jostedalen. I 1838-matrikkelen var dette auka til drygt 5 %.<ref>Tala er basert på ein upublisert gjennomgang av skattelistene, gjort av [[Bruker:Oddloho|Oddmund L. Hoel]]</ref> | ||
==Mjølver-bruket: Frå minst til størst== | |||
I skattelistene frå 1596, 1600 og 1603 er det berre nemnt to bruk i Mjølver, og det er vanskeleg å seie kva for to bruk dette var.<ref>[http://www.historielaget.jostedal.no/?page_id=117 Presteskatten 1596], [http://www.historielaget.jostedal.no/?page_id=2076 Jordeboka 1600] og [http://www.historielaget.jostedal.no/?page_id=2095 Pengeskatten 1603] (Jostedal historielag)</ref> | |||
Frå og med 1611 har Mjølver tre bruk. I leidangsskatt frå 1611 til 1660-åra betalte det største bruket 8 merker talg og eitt geitskinn (omrekna 0,24 laupar smør) medan dei to (i ein periode tre) minste betalte eitt geitskinn (omrekna 0,13 laupar smør). Det største bruket var i denne perioden Nigard.<ref>[http://www.historielaget.jostedal.no/?page_id=2106 Jordeboka 1611] (Jostedal historielag)</ref> | |||
Jostedølene betalte leiglendingsskatt frå 1627/28. Fram til 1642 hadde Nigard og Bjørkehaugen ei skyld på 1,5 laupar smør kvar og Mjølver 1 laup og ½ pund (omrekna 1,17 laupar). Frå 1653 vart dette nedjustert for alle bruk til (omrekna) 0,83 laupar for Nigard, 0,75 laupar for Bjørkehaugen og 0,67 laupar for Mjølver, totalt 2,25 laupar for heile Mjølver.<ref>[http://www.historielaget.jostedal.no/?page_id=118 Skattematrikkelen 1647] (Jostedal historielag) og upublisert gjennomgang av skattelistene av [[Bruker:Oddloho|Oddmund L. Hoel]]</ref> | |||
I 1666-matrikkelen vart skylda sett ned til 2 laupar for heile garden, og no bytte Bjørkehaugen og Mjølver plass. Den nye skylda var (omrekna) 0,91 for Nigard, 0,73 laupar for Mjølver og 0,36 laupar for Bjørkehaugen, som no var det klart minste bruket.<ref>[http://www.historielaget.jostedal.no/?page_id=1972 Matrikkelen 1666] (Jostedal historielag)</ref> Dette vart ståande til 1742. | |||
Avtaksforretninga i august 1742 endra mykje på dette. Det største bruket, Nigard, var no fråflytt og øydelagd, og det var heilt stroke frå matrikkelen. Bjørkehaugen var òg mykje skadd og fekk skylda redusert med heile 78 % til seks merker smør. Mjølver vart derimot rekna som uskadd og vart ståande med 0,73 laupar som det klart største bruket i grenda. Då Nigard vart teken i bruk att nokre år seinare, var han lagt inn under Mjølver som husmannsplass, men utan at skylda for Mjølver vart auka. (Sjå meir under [[Nigard (Jostedalen)|Nigard]]). | |||
Skatteavtaket frå 1742 var mellombels, men vart ståande til 1838-matrikkelen då Nigard kom inn att i matrikkelen. | |||
==Bruka== | ==Bruka== | ||