Skjåk: Forskjell mellom sideversjoner

<onlyinclude>{{thumb|Skjaak.jpg|Kommunesenteret [[Bismo]].|Morten Kielland}}

'''[[Skjåk]]''' er ei fjellbygd og kommune lengst vest i [[Ottadalen]], ein sidedal av [[Gudbrandsdalen]] i [[Oppland]] fylke. Kommunen vart skild ut frå [[Lom]] frå [[1. januar]] [[1866]]. Da hadde namnet skriftforma '''Skiaker'''. Ein person frå Skjåk blir kalla ein ''skjåkver''. [[Bismo]] er senteret i kommunen, på nordsida av dalen på grensa mellom dei to sokna Skjåk og [[Nordberg]]. Bygda ligg mellom fjellpartia med dei nyare namna [[Breheimen]] og [[Reinheimen]], og heile 79% av kommunens areal fell inn under nasjonalparkane med desse namna.</onlyinclude> Eller ein kan seia at fjella i Skjåk tilhøyrer nord- og vestdelen av [[Jotunheimen]]. I nord grensar Skjåk til [[Norddal]], [[Rauma]] og [[Lesja]], i aust og søraust til [[Lom]], i sør til [[Luster]] og i vest til [[Stryn]] og [[Stranda]] kommunar. Det går heilårsveg over fjellet til [[Stryn]] i [[Nordfjord]]. Sommarstid er det også veg til [[Geiranger]] på [[Sunnmøre]]. <onlyinclude>Den særs nedbørsfattige bygda er kjend for dei mange anlegga for kunstig vatning som har vore i bruk gjennom mange hundre år. Dette avspeglar seg i ordtaket «gjev Vårherre oss sol, ska' oss sjølve skaffe væte». Motivet i kommunevåpenet, [[akantus|akantusblomen]], peikar mot treskurden og andre rike handverks- og folkekunsttradisjonar i bygda. </onlyinclude>

Gjennom hovuddalføret renn [[Otta (elv)|Otta-elva]], med utspring frå [[Djupvatnet]] på Geirangerfjellet. Einaste sidedalen med fast busetnad er [[Åstradalen]] i sørvest, med grenda [[Bråtå]]. Storelva Otta og sideelvene Framrusta (frå [[Raudalsvatnet]]) og Aura (frå Aursjoen) har vorte regulerte til kraftutvinning.

Skjåk har gjennom det meste av den kjende historia vore knytt til dei større reginale administrasjonseiningane [[Gudbrandsdalen]] og [[Nord-Gudbrandsdalen]]. Det gjeld [[futedøme]], [[sorenskriveri]], [[politidistrikt]] og [[prosti]]. I [[Leksikon:len|lenstida]] låg Gudbrandsdalen under [[Akershus len]]. Etter 1660 tilhøyrde distriktet [[Opplandenes amt]], seinare [[Kristians amt]] og [[Oppland fylke]].

F.o.m. 1990: Oppgåver frå Statistisk Sentralbyrå (SSB)<ref>[http://www.ssb.no/emner/02/02/folkendrhist/tabeller/tab/0513.html Statistisk sentralbyrå: Befolkningsstatistikk. Befolkningsendringer i kommunene.]</ref>

Skjåk vart vart eige prestegjeld frå 13. desember [[1863]]. Nordberg vart skilt ut som annekssokn frå 1. januar [[1866]], same datoen som Skjåk altså vart eiga kommune.

Medan Skjåk var ein del av [[Lom kommune]] frå 1838 til 1865, var ingen av ordførarane frå Skjåk. Derimot var skjåkverane [[Ola Persen Ånstad]] (haugianaren "Ånstad-Sygn") og [[Ole Sivertsen Hyrve]] varaordførarar. I det fyrste tiåret som sjølvstendig kommune vart soknepresten [[Otto Ottesen]] vald til ordførar. Etter hans tid har det vore ein overveldande dominans av gardbrukarar i rekkja, knytta til [[Venstre]] og [[Bondepartiet]]/[[Senterpartiet]]. Den einaste arbeidaren blant ordførarane har vore [[Ole O. Langleite]], og han er også den eine av berre to sosialistiske ordførarar i ei bygd der Arbeidarpartiet og Bondepartiet/Senterpartiet har vore nokså jamvektige alt frå 1930-åra av. Den fyrste og hittil einaste kvinneleg ordføraren er [[Margit Grimstad Lien]] (1988-1995).