Veiledere, Administratorer
114 951
redigeringer
→Rigg
(→Rigg) |
|||
| Linje 55: | Linje 55: | ||
=== Rigg === | === Rigg === | ||
Alle geitbåtar med mast som enno finst har éi mast med eitt segl. '''Søfjordingen''' er oftast rigga med eit trapésforma [[asymmetrisk råsegl]] — på liknande vis som [[sunnmørsbåt]]ane, [[nordfjordsbåt]]ane og [[sunnfjordsbåt]]ane. Hovudskilnaden mellom geitbåtsegla og sunnmørssegla er at geitbåtsegla har mindre utprega trapésform og vidare rå. '''Aurgjeldgeita''' er oftast rigga med eit trapésforma, symmetrisk råsegl. | Alle geitbåtar med mast som enno finst har éi mast med eitt segl. '''Søfjordingen''' er oftast rigga med eit trapésforma [[asymmetrisk råsegl]] — på liknande vis som [[sunnmørsbåt]]ane, [[nordfjordsbåt]]ane og [[sunnfjordsbåt]]ane. Hovudskilnaden mellom geitbåtsegla og sunnmørssegla er at geitbåtsegla har mindre utprega trapésform og vidare rå. '''Aurgjeldgeita''' er oftast rigga med eit trapésforma, symmetrisk råsegl. | ||
==== Lårsegl ==== | |||
== Segl == | |||
Søfjordingane og romsdalsgeitene har normalt ''[[lårsegl]]'' (asymmetrisk råsegl, luggersegl) — ein segltype som elles tradisjonelt har vorte bruka på [[Sunnmøre]] og i nyare tid i [[Fjordane]] òg. Utom Norge finst lårseglet tradisjonelt på [[Island]], i [[Skottland]] og i [[Frankrike]]. Opphavet til lårseglet er usikkert. Somme ser på det om ei vidareutvikling av [[råsegl]]et med utgangspunkt i Norskekysten, og andre ser på det som påverka av [[latinarsegl]]et med utgangspunkt i det nordvestlege [[Middelhavet]]. | |||
Seglet har tradisjonelt vore laga av [[hamp]] eller [[lin]], som i motsetning til [[bomull]]s[[kanvas]] gjev mjuke, fleksible segl som fyller godt. (Overgangen frå lårsegl til den mindre fleksible ''[[gaffelrigg|lysterriggen]]'' fram mot slutten av [[1800-talet]] kan nok komma av at bomullsduken vart så mykje billigare enn hamp- og linsegla.) | |||
Lårseglet ser ut til å ha endra seg noko i løpet av perioden vi veit noko om. Ole Ekilsøyvåg frå [[Averøy]]a nemner<ref>{{Fugelsøy 1962}}</ref> at råa i gamle dagar ikkje var breiare enn at ho kunne liggja på tvert i båten frå esing til esing, medan ho i nyare tid hadde vorte breiare, så endane nådde ''en god kvart utenbords''. | |||
Ole Ekilsøyvåg nemner òg ymse andre proporsjonar: Mastra var kring 2/3 av båtlengda. Underliket av lårseglet nådde frå fremre lyroddar til hammelromskeipane. Råa var festa til mastra med ein ''rakkje'', som var eit krumma trestykke i eldre tid og kulerakke seinare. Var vinden ustabil, kunne det hende ein segla rakklaus for å kunne låre seglet raskare om det trongst. Draget gikk gjennom eit hol i mastra der det var innsett eit stykke edeltre i eldre tider og ei trinse i nyare tid. Draget var fastgjort nede i ein trepik oppunder esingen. Seglhalsen var hekta på seglstikka som stod i eit av hola i ripa. Ved bidevindsseglas vart seglhalsen sett i lo heilt framme ved lyrodden; i lens vart seglstikka sett i det attaste holet midtskips, og seglet fungerte som skværsegl. Skjøtet var enkelt på småe båtar og dobbelt på dei større. Det vart fastgjort i ei urve som satt i hammelbandet. | |||
==== Råsegl ==== | |||
==== Lysterrigg ==== | |||
== Størrelsar == | == Størrelsar == | ||